Skítlegur populismi

Eiríkur Bergmann hefur talsvert skrifað um populismann, en síðan sjálfur stundum tekið upp takta sem draga úr virðingu fyrir honum sem fræðimanni. Því miður virðast sumir halda að Eiríkur hafi  skrifað kennsluefni um hvernig nota eigi populismann til að nota í  stjórnmálabaráttunni. Í Evrópu er varað við populismanum sem einni mestu ógn við lýðræðið jafnvel meiri ógn en alræðishyggjuformin, nasismi og kommúnismi. Sameiginlegt einkenni er mjög oft hatrið og þá oftar en ekki hamrað á hvað mótherjarnir séu spilltir.  Við getum verið ósammála  eða ósammála einhverjum í pólitík, í einhverju máli, en á sama tíma getum við  virt viðkomandi  sem persónu og einnig virt margt sem viðkomandi gerir og hefur gert. Úr heimagarði Eiríks Bergmanns, Samfylkingunni er nú farið á stað með undirskriftarsöfnun til þess að níða pólitískan andstæðing. Með þeim flykkjast svo margt fólk lengst til vinstri.   Hugsum okkur að þessi aðferð yrði notuð til þess að níða einhverja af þeim sem eru að bjóða sig fram til forseta, eða jafnvel biskups. Nei svona gerum við einfaldlega ekki. Hvern á næst að taka niður. Kristrúnu Frostadóttur, Dag B. Eggertsson? Nei ströndum saman um að hafna svona vinnubrögðum. Neðar verður varla farið. Öflugasta andsvar við öfgum til hægri og vinstri, svo og populisma er lýðræðisleg umræða. Ein leið til þess að drepa  lýðræðislegra umræðu er þöggunin.  Þöggun hefur því miður verið mikið  notuð hérlendis t.d. í umræðunni  um innflytjendamál. Þar  popoulistanrnir oft fram grímulausir. 

Endurreisn fjórflokksins

Það kom mörgum á óvart að eitt fyrsta verk Kristrúnar Frostadóttur sem formaður Samfylkingarinnar varð að ýta Helgu Völu Helgadóttur út. Kristrún var sannfærð farið væri aftur í kjarnann, en hvaða kjarna. Þegar Samfylkingin var stofnuð átti ég nána vinkonu sem var í innsta kjarna Kvennalistans sem síðar gekk inn í Samfylkinguna. Þá kynntist maður að þessi sameining var að mörgul leiti ógeðsblanda. Gamli Alþýðuflokkskjarninn hafði ekkert umburðarlyndi fyrir hugmyndum Kvennalistans og þær fengu vel að finna fyrir því. Voru oft kallaðar kérlingarnar eða helvítis kerlíngarnar. Það sama átti með gamla Alþýðubandalagið. Það lið var kallað kommarnir og jafn lítil virðing borin fyrir þeim. Þessi blanda virkaði bara ekki og 2016 og lægst fór Samfylkingin niður þegar það munaði örfáfum atkvæðum að flokkurinn þurrkaðist út. Fylgið sem vonast var að fá lengst til vinstri kom ekki og jarðvegur varð til fyrir Flokk fólksins og Sósíalistaflokkinn. Strax í byrjun vildi hluti af gamla Alþýðubandalaginu ekki dansa með og stofnaði VG. Nú með tilkomu Kristrúnar á Samfylkingin að verða það sem Alþýðuflokkurinn vildi, verða Jafnaðarmannaflokkur Íslands. Þar er ekkert pláss fyrir þá sem eru lengst til vinstri. Alþýðuflokksarmurinn vildi aldri Helgu Völu. Ef hún færi í VG er þar komið mjög gott formannsefni, Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir færi líklega með hanni og ásamt fjölda annarra. Í framsókn er Sigurður Ingi Jóhannsson orðinn mjög veikur í formannsstóli á sama tíma er Framsókn með tvo öfluga stjórnmálamenn Lilju Alfreðsdóttur og Willum Þórsson, með brotthvarfi Sigurðar er kominn möguleikinn á að sameinast Miðflokknum. Þau umbrot og breytingar sem eru í Sjálfstæðisflokknum færir hann nær þeim flokki sem kallaður var stétt með stétt flokkur. Á teikniborðinu lítur þessi fjórflokkur bara skrambi vel út.  

Komandi lýðræðisveisla?

Nú þegar fólk er að klára að bjóða sig fram til forseta, er strax farið að spyrja okkur hvern við ætlum kjósa. Bíðum nú aðeins við? Ættum við ekki fyrst að fá þá fram sem ætla að bjóða sig fram og hlusta vel eftir því sem frambjóðendur hafa fram að færa og síðan taka ákvörðun? Er það ekki faglegri skoðanamyndun. Sífellt fleiri flæða á milli flokka, og þá hlýtur fylgi í forsetakosningum líka að flæða a milli frambjóðenda á tímanum fram til kosninga. Minnist þess  þegar Kristján Eldjárn ákvað að stíga til hliðar og við fengum forsetakosningar með fjórum frambjóðendum. Vigdís Finnbogadóttir, Guðlaugur Þorvaldsson, Albert Guðmundsson og Pétur J. Thorsteinsson. fjölmiðlaumfjöllun var allt of grunn, svona eftirálitið. Þekkti vel til Vigdísar og Guðlaugs sem höfðu verið kennarar mínir,  Alberts Guðmundssonar sem ég hafði kynnst m.a. úr íþróttunum og síðan Pétur J. Thorsteinsson sem kom úr Utanríkisþjónustunni. Pétur fékk ekki neina þá kynningu í fjölmiðlun að eiga nokkurn séns að vinna. Þótt mér þótti afar vænt um Albert og bar mikla virðingu fyrir honum, ekki bara sem afburða knattspyrnumanni uppfyllti hann ekki þau skilyrði sem ég hafði í huganum hvað ég vildi sjá í forsetanum. Þetta var því val á milli Guðlaugs og Vigdísar. Það var ekki mikið reynt að hafa áhrif á hvað ég myndi kjósa. Ekki mikill áróður nema að hún amma mín spurði mig afar varfærnislega hvort ég hefði myndað mér skoðun hvern ég myndi velja. Ég sagði valið stæði á milli kennara minna. Guðlaugs og Vigdísar. Amma mín Elín Grímsdóttir  sem þá var 87 ára gömul, var mikill stuðningsmaður Vigdísar. Fór þá inn í skáp hjá sér og náði í eitt staup af  sherry. Hún sagði: ,,Ég hef aldrei reynt að hafa áhrif á þig í kosningum, en ef þú ert ekki ennþá búinn að gera upp hug þinn í kjörklefanum máttu minnast baráttu okkar kvenna í gegnum tíðina". Þetta hafði nú ekki afgerandi áhrif, ég var búinn að ákveða að kjósa Vigdísi allnokkru  áður en í kjörklefann kom. Síðar fór ég að gera kröfum um fleiri þætti hjá forsetaframbjóðendum og með auknum kröfum hefði valið verið enn auðveldara. Er því svo þakklátur að fá að kynnast frambjóðendum nú í allri þessari nýju fjölmiðlum. Á ekki von á að RÚV taki verulega þátt í að upplýsa þjóðina. Þeir hafa frekar sínum eigin hnöppum að neppa, eða kynna ,,sína" frambjóðendur með áróðri.  RÚV er ekki lengur með í  því sem skiptir máli og verður RÚV vonandi lagt niður fyrr en seinna. Með punktunum hennar Vigdísar Bjarnadóttur verður valið auðveldara og markvissara. Var að hlusta á Höllu Tómasdóttur og hún kom afar vel út. Hlakka til að hlusta og horfa á fleiri frambjóðendur.  

Undan ísbjarnarfeldinum.

Nú þykir ekki fínt að koma út úr skápnum. Nú kemur fólk undan ísbjarnarfeldinum. Jón Gnarr lofaði  ísbjörn í Húsdýragarðinn, en hann lifði ekki leiðindin af og dó. Undan feldinum kemur nú hver óáran eftir aðra. Jón Gnarr sjálfur, hálfskaddaður, Felix forsetaefnisfrú, Steinunn Ólína með allt sit hatur og öfga, lengi skal telja. Þetta virðist vera ein ormagryfja einstaklinga með athyglissýki. Ljóst er að Katrín Jakobsdóttir fer fram og hún fer ekki ísbjarnarleiðina, heldur ekki Hella Tómasdóttir, Halla Hrund Logadóttur orkumálastjóri,  Helga Þórisdóttir, forstjóri Persónuverndar, Baldur Þórhallsson prófessor og Arnar Þór Jónsson hæstaréttarlögmaður. Þó Jón Gnarr  hafi farið þessa leið á hann möguleika. Nú hefst kosningabaraáttan og ekki verður séð að fleiri frambærilegir aðilar komi fram. Vonandi verður þetta áhugaverð kosningabarátta. Það er mitt mat að Vigdís Bjarnadóttir fyrrum  deildarstjóri á skrifstofu forseta Íslands í nær 40 ár hafi hjálpað umræðunni mikið. Hvaða þætti þarf að hafa í huga við val á Forseta Íslands. Björn Bjarnason tók þessa þætti saman úr viðtalinu: 

1. Vera afar vel menntaður, heiðarlegur og heilsteyptur einstaklingur, sem kemur vel fyrir.

2. Hafa brennandi áhuga á landi, þjóð og sögu.

3. Þekkja samfélagið, innviði þess og samsetningu afar vel.

4. Hafa góða þekkingu á íslenskri pólitík og vera vel að sér í alþjóðapólitík.

5. Tala lýtalausa ensku og eitt Norðurlandamál, fleiri lýtalaus tungumál eru kostur.

6. Geta rætt um menn og málefni á akademískum grunni og samið og flutt ræður og fyrirlestra bæði á íslensku og ensku.

7. Geta flutt óundirbúnar ræður fyrirvaralaust á ensku um alls konar málefni.

8. Hafa gott og sterkt bakland, það blæs oft á Bessastöðum.

9. Hafa kjark til að taka mikilvægar og vel ígrundaðar ákvarðanir, jafnvel þótt þær séu ekki vinsælar.

10. Hafa tengsl inn í stjórnmálaflokkana, vita alltaf hvernig vindurinn blæs.

11. Vera í góðu sambandi við og þekkja fólk sem hann kallar til skrafs og ráðagerða, þegar hann undirbýr ræður og ávörp, einnig þegar hann undirbýr opinberar heimsóknir til annarra landa eða heimsóknir innan lands.

12. Þekkja samskipti við aðrar þjóðir, bæði í pólitík, viðskiptum, bókmenntum og listum og á akademískum grunni.

13. Vera góður stjórnandi.

14 Kunna/læra prótokollinn.

15. Vera kurteis í samskiptum við fólk og geta talað við alla.

16. Hafa vit á mat og vínum.

17. Hafa staðgóða þekkingu á öðrum menningarsamfélögum.

18. Klæða sig af vandvirkni og vera óaðfinnanlegur.

19. Vekja stolt þjóðarinnar.

20. Góður maki er mikill kostur.

 

Þegar þessir áhugaverðu punktar eru lesnir, þrengist hópurinn sem kemur til greina sem næsti Forseti Íslands. 

Steinunn Ólína styður Katrínu!

Það er virkilega áhugavert að lesa það sem Vigdís Bjarnadóttir fyrrum deildarstjóri á skrifstofu forseta Íslands segir um það sem skipti mestu máli hvað varðar forseta. Þekking, víðsýni, greind og hæfileiki í að umgagnast mismunandi fólk. Allt það sem freki karlinn og freka kerlingin hafa ekki til að bera. Það er heldur enginn styrkleiki að hafa slíkt fólk  í sínu liði þegar fólk stefnir á forsetann. Það var því mikill hvatning fyrir Katrínu Jakobsdóttur þegar ein af freku kerlingunum úr Samfylkingunni  Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir hóti forsætisráðherra því að ef Katrín bjóði sig fram muni bjóða sig líka fram. Steinunn Ólína hefði alveg eins hótað að hlaupa nakin niður Laugarveginn eða trufla störf Alþingis með því að jóðla á þingpöllunum. Þessi hótun er auðvitað hluti af þöggunaraðferðum góða fólksins. (Freku karlarnir og freku kerlingarnar eru til í öllum flokkum) Steinunn Ólína hefði líka getað öskrað á Katrínu að hún sé rasisti eða jafnvel eitthvað enn verra. Hótunin hjálpar því væntanlegu framboði Katrínu Jakobsdóttur.  Það er önnur hlið á þessu máli og það er hverjir myndu kjósa  Steinunni Ólínu ? Auðvitað engir úr VG en sennilega einhverjir úr Samfylkingunni og listageiranum. Steinunn Ólína reytir mest fylgið af Baldri og Felix ef hún fer fram.   Þetta myndi því enn frekar styðja kjör Katrínu Jakobsdóttur. 

Bjóða starfsmenn RÚV fram næst?

Það var stefna starfsmanna RÚV hér áður fyrr að leitast við að virða hlutleysi í málflutningi. Það er liðin tíð. Nú snýst dæmið um að koma persónulegum skoðunum fjölmiðlafólksins  sjálfs á framfæri. Það virðist því vera fyllilega eðlilegt framhald að starfsmenn RÚV bjóði t.d.  fram í næstu Alþingiskosningum. Fyrstu hugmyndir voru að starfsmenn RÚV myndu bjóða sig fram innan inna flokka sem nú eru á Þingi, en eftir að formenn Samfylkingar og Viðreisnar breyttu stefnu flokka sinna a.m.k. í orði að setja yrði skorður við fjölda pólitískara flóttamanna, runnu tvær grímur á fréttamenn RÚV. Það yrðu jú ekki opin landamæri.  Nú er mestar líkur taldar á að starfsmenn RÚV bjóði eigin lista. Ljóst er að listinn þarf að vera fjölmennur til þess að mæta óvæntum forföllum, t.d. vegna meintri aðkomu starfsmanna RÚV að sakamálum og skattalagabrotum. Hvor þeirra  Bogi Ágústsson eða Egill Helgason verði í forystusætinu, og hvor í heiðurssætinu verður áhugavert að sjá. Þær nöfnurnar Sigríður Döggg Auðunsdóttir og Sigríður Hagalín Björnsdóttir svo og Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir verða í essinu sínu. Þetta einfaldar alla þáttagerð viðmælendur verða eingöngu úr RUV-hópnum sem býður sig fram. Enda þeirra skoðanir, aðalskoðanirnar. Einn af aðaltrompunum á listanum liggur nú reyndar undir feldi, með vinum sínum og íhugar alvarlega að bjóða sig fram til forseta. Gísli Marteinn Baldursson gæti bara haldið áfram að með þættina sína þó hann yrði kosinn forseti. Þættirnir gætu verið teknir upp á Bessastöðum, í fjósinu. 

Hjólað í verkalýðinn?

Þó samningar séu í höfn við stóran hluta verkalýðshreyfingarinnar er málið ekki í höfn. Eftir á að semja við opinbera geirann. Þar eru blikur á lofti. Þar eru ekki forystu aflóga karlar heldur þrjár miðaldra kerlingar, sem hafa það sameiginlegt að hugsa fyrst og fremst um rassgatið á sjálfum sér. Fyrst skal telja Sigríði Ingvadóttur hún var áður alþingismaður fyrir Samfylkingu. Hún náði að vera svo leiðinleg að vera hent út af eigin flokksmönnum ásamt Ólínu Þorvarðardóttur. Hún er nú hagfræðingur hjá BSRB. Þá kemur Guðbjörg Pálsdóttir dónakerling formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga. Hún náði því að bæði karlar og konur efuðust um að vilja  taka þátt í Kvennafrídeginum. Þá var þetta kallað Kvennaverkfall og kjörorðið ,,Fokk feðraveldi". Það er jafnvitlaust að halda þessari kerlingu í forystu fyrir hjúkrunarfræðinga og að halda Sigríði Dögg Auðunsdóttur skattsvikara sem formanni Blaðamannafélagsins. Þá kemur Kolbrún Halldórsdóttir formaður BSRB. Það er í raun ósanngjarnt að setja hana í flokk með öfgasinnunum sem nefndar eru hér að ofan. Hún bendir réttilega á það að það sé galið til lengri tíma að hækka laun með krónutöluhækkun. Þar er hún algjörlega ósammála Sólveigu Önnu Jónsdóttur formanni Eflingar, sem heldur því fram að eina starfsfólkið á vinnumarkaðinum sem haldi uppi hagkerfinu séu félagsmenn Eflingar. Þeir sem hafa farið verst út úr þróun síðustu ára er hins vegar unga fólki okkar, svo og sauðfjárbændur. Þessir samningar rétta talsvert hlut þeirra. Millistéttin verður að anda aðeins með nefinu að þessu sinni.  Fyrirliggjandi samningar munu hins vegar færa öllum allgóðar launahækkanir og það sem meira er með því að taka kröftuglega á húsnæðismarkaðinum geta kjörin batnað umtalsvert til viðbótar. Næst þarf hins vegar að semja í gegnum ASÍ.  

 

Yfirgengilegt hatur!

Af hverju þetta hatur? Nýlega hitti ég mann á miðjum aldri í verslun. Hann spurði afgreiðslumanninn sem var nýbúi á íslensku, en viðkomandi gat ekki svarað. Þá ítrekaði maðurinn spurninguna á íslensku en eftir nokkrar tilraunir þýddi ég fyrirspurnina og afgreiðslan gekk bara vel fyrir sig. Bara kurteisi. Á leiðinni út úr búðinni kom í ljós að samferðarmaður minn gat talað ensku en vildi það ekki og svo kom yfirgengileg ræða um útlendinga. Ég sagði: ,,kona mín er þýsk".  ,,Talar hún íslensku?" spurði maðurinn ,,Reiðbeinandi" svaraði ég.  Það fannst honum allt annað mál, hún væri hluti af okkur. Ég veit hvað það skiptir miklu máli fyrir fólk sem til Íslands flytur að læra málið.  Er samt sleginn yfir hatri mannsins í garð útlendinga.  Nokkru síðar kom ég á félagsmiðstöð eldri borgara. Eftir æfingar sest fólk niður í kaffi til að spjalla um daginn og veginn. Deginum áður höfðu þrjár kínverskar konur fengið synjun á búsetu á Íslandi og þær hentu sér í götuna fyrir framan sjónvarpsmyndatökumenn RÚV.  ,,Hvernig fannst ykkur þetta"  spurði kona á tíræðisaldri. Það urðu kröftugar umræður, þar sem ráðandi skoðun var að vísa ætti þessum konum úr landi. Þá hvæsir kona á næsta borði: ,,Þið eruð helvítis rasistar. Fasistar"! Henni var bent á í rólegheitum að hún gæti tekið þátt í umræðunum, en hún brást hins vesta við. Þá hækkaði sú sem byrjaði umræðurnar róminn og sagði ákveðið; ,,Ég hef búið hérna í rúm tuttugu ár. Hér höfum við skipts á skoðunum, þangað til að þú komst hingað og leyfir þér að þagga niður í fullorðnu fólki". Hvæsrinn rauk út. ,,Hún er hluti af þessu góða fólki sem telur hlutverk að þagga niður í okkur hinum". 

Minnist þegar ég var að byrja koma til Þýskalands átti ég kost á að sækja fyrirlestra um nasismann. Þar var einmitt hatur og þöggun stórt atriði í öfgunum. Svo þegar ég fór til Austur Þýskalands fyrir hrun múrsins að vinna verkefni, kynntist ég því sama. 

Það þyrfti sennilega að búa til meðferðarúrræði fyrir kynþáttahatara og góða fólkið. Svo þetta lið geti verði til friðs.  

Kristrún og armslengdin

Það liggur ekki alltaf fyrir hverju samráð við minnihluta skilar. Það var ekki síst til þess að koma til móts við vilja Samfylkingar og Pírata að svokölluð armslengd frá ráðherra skildi gilda t.d. við þær ákvarðanir sem nú fjalla um þ.e. kaup Landsbankans á TM. Nú heldur Kristrún því fram að Þórdís Kolbrún hafi einmitt átt að vera á kafi í þessum málum og ákvarðanatöku. Annað hvort er þekking Kristrúnar á málinu svona grunn, eða hún ástundar  það sem fyrrum vinur hennar Eiríkur Bergmann kallar populisma. Það er ekki bæði hægt að gera kröfu til Þórdísar Kolbrúnar fármálaráðherra að halda armslendinni frá málinu, og vera síðan öllu megin við borðið.  Það vekur svo athygli hvað Kristrún leggur mikla áherslu á að allt sé upp á borðum hjá stjórnmálamönnum og við gagnrýnum þær áherslur ekki, en það er sérstakt þegar hún sjálf var spurð um hundruð milljóna kaupauka eftir stutta dvöl hennar hjá Kviku banka. Þá átti það að vera hennar einkamál. Sigurjón Þórðarson alþingismaður Flokks fólksins bendir á það í bloggi sínu í dag að það séu þrjú ár síðan Kvika banki og TM sameinuðust. Hugsanlega skýrir ákvarðanir innan Landsbankans risavaxna kaupauka, rétt eins og Kristrún fékk.  Hef engar áhyggjur af því Kristrún  mun fjalla um þennan gróða sinn í umræðum á Alþingi á næstu dögum. Afstaða Þorhildar Sunnu hjá Pírötum kemur ekkert á óvart. Hennar ær og kýr er að pönkast í öðrum flokkum, hún og hennar félagar eru undanþegnar öllum kvöðum eins og siðareglum. Enda vill enginn fá þau með sér í ríkisstjórn. Ekki stjórntæk. 

Hitnar undir Samgöngustofu

Í vikunni var Sigurður Ingi Jóhannsson innviðaráðherra spurður um framkvæmd Samgöngustofu varðandi próf þar sem reyndi á íslenskukunnáttu í leigubílaakstri. Hann varði ekki framkvæmd Samgöngustofu sem er stefnubreyting rétt eins og stefnubreyting Kristrúnar Frostadóttur hvað varðar málaefni flóttamanna. Sigurður hefur illu heilla stutt þessa undirstofnun sína sem virðist vera í tómu rugli. Þegar Sigurður tók við lá fyrir ,,svört" skýrsla um Samgöngustofnun sem hann sagði ófaglega og pólitíska. Það vakti athugli að sá sem stóð að þeirri skýrslu var Sigurður Kári Kristjánsson lögmaður og fyrrum Alþingismaður. Ef ég man rétt var hann einhverju sinni aðstoðarmaður  Bjarna Benediktssonar. Sigurður Ingi Jóhannssson Samgönguráðherra  segir um framgöngu Samgöngustofu að það sé lágmarkskarfa að Samgungustofa fari að lögum. Um það snýst einmitt hörð gagnrýni á Samgöngustofu hvað starfsmenn hennar hafi litla löngun að fylgja settum lögum eða reglugerðum. Nánast enginn skráðir skemmtibátar lengur á Íslandi, heldur flestir eða allir erlendis. Stofnunin er ekki fær um að afgreiða slík verkefni. Á hennar borði eru miklu verri mál. Er ekki kominn tími til þess að láta taka stofnunina út, og það má gjarnan vera gert með fagmennsku og án flokkspólitískra fingrafara. Ég skora á Sigurð Inga Jóhannsson að sjá um að slík úttekt fari fram.