Skipta lögin einhverju máli?

 

Gróf valdbeiting á sér víða stað í þjóðfélaginu. Inn á heimilunum en líka í samskiptum einstaklinga, félaga og stofnana í þjóðfélaginu. Til þess að verja brotaþola setur Alþingi lög. Þrátt fyrir það getur valdbeiting átt sér stað í langan tíma, stundum mörg ár áður en hægt er að stöðva athæfið sem oft á tíðum verður vart kallað annað er ofbeldi.

Þessa dagana er verið að taka á tveimur slíkum málum.

Annað er málefni Biskups.

Fyrrverandi biskup tekur þá ákvörðun að láta undirmann sinn framlengja ráðningarsamning sinn, sem á sér enga lagastoð. Í starfi er hún sökuð um misbeitingu valds á mjög grófan hátt. Áfrýjunarnefnd Kirkjunnar hefur fellt sinn dóm, og þeim dómi verður ekki áfrýjað. Ljóst að framgagna  biskups mun kalla á málaferli þar sem brotaþolar munu sækja rétt sinn. Meint misbeiting valds hefur staðið í langan tíma, nokkrir þolendur og meintur gerandi er sjálfur biskup og nokkrir fylgifiskar hennar.

Hitt dæmið varðar meinta grófa valdníðslu Samgöngustofu, nánar sagt Siglingasviðs Samgöngustofu. Þegar skip er skráð hjá Samgöngustofu er hægt að gera það miðað við þegar skipið fær haffærisskírteini og þá er skipið fullklárað, eða þegar smíði skips fer á stað og þá er talað um þegar kjölur er lagður á skipi. Þetta getur skipt máli ef reglugerðarbreytingar verða á meðan smíðum skips stendur. Í þessu tilfelli hófst smíði skips 1999, en svo verður reglugerðarbreyting í ársbyrjun 2001. Smíði skipsins lýkur síðan 2003. Samgöngustofa flokkar glæsilegasta farþegaskips landsins eftir nýju reglugerðinni, sem skemmtibát sem má flytja 12 farþega þegar farið er út fyrir Faxaflóahöfn, í stað þess að flokka skipið rétt skráð sem farþegaskip en það var flutt inn sem slíkt, sem má flytja 120 farþega þegar farið er út fyrir Faxaflóahöfn. 

Samkvæmt Stjórnsýslulögum, sem fjalla um samskipti opinberra aðila annars vegar og einstaklinga og fyrirtækja hins vegar er tilgreind Rannsóknarreglan: ,,Stjórnvald skal sjá til þess að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því“.

Í þessu tilfelli þarf Samgöngustofa að fá staðfestingu á hvenær kjölur er lagður á skipinu.  Skipasmíðastöð skipsins er eini aðilinn sem getur gefið út skipasmíðaskíteini  þar sem m.a. fram kemur hvenær kjölur skipsins var lagður. Samgöngustofa fékk nafn, símanúmer, netfang ofl upplýsingar skipasmíðastöðvarinnar og síðan skipasmíðaskírteini skipsins. Fyrir dómi kom framkvæmastjóri skipasmíðastöðvarinnar og sagði að skírteini það sem Samgöngustofa hafði undir höndum væri unnið af honum. Hann fullyrti að Samgöngustofa hafi aldrei leitað til þeirra, hvorki símleiðis eða skriflega.

Hins vegar hafði Samgöngustofa samband við sendiráðsritara Mexíkó í London, og fékk hjá honum tvær yfirlýsingar sem sögðu að annars vegar hefði smíði skipsins sem 40 metra langt, hafi tekið 27 daga og hins vegar 4 mánuði. Skipaverkfræðistofa hérlendis taldi fráleitt að smíði skips tæki minna en 3-4 ár. Fyrir dómi kom í ljós á bak við yfirlýsingar sendiráðsritarans um smíði skipsins voru engin gögn, ekkert! Hvergi í heiminum eru sendiráðsritarar látnir gefa út skipasmíðaskírteini!

Þetta mál hefur tekið 5 ár. Í Landsrétti kom fram að Samgöngustofa hefði ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni og nú er búið að taka málið fyrir í Hæstarétti sem sjálfsagt skýrir betur hvernig opinberir aðilar eig að sinna rannsóknarskildu sinni. Samgöngustofa mun eiga von fleiri málaferlum vegna annarra mála, þar sem valdi hefur verið misbeitt.

Á bak við svona mál eru fjölskyldur, þ.m.t. börn. Mörg hjónabönd rofna hjá þolendum í svona málum, önnur halda en bogna. Það er mikilvægt að lögin séu til staðar, en margra ára barátta stafar m.a. af því að gott fólk grípur ekki inní þegar ofbeldið á sér stað. Ábyrgð þessa fólks er mikil, með aðkomu þeirra væri óþverrahátturinn minni og stundum gæti inngrip komið í veg fyrir mjög  vonda hluti. Þetta fólk ætti að setja sig inn í hlutina og athuga þá lagaumgjörð sem viðkomandi starfsemi býr við. Síðan er þetta oft spurning um kjark. Það sem uppúr stendur er að lögin skipta svo sannarlega máli. 

Í ofbeldissambandi.

 

Samskipti hins opinberra, ríkis, sveitarfélaga annars vegar og einstaklinga og fyrirtækja hins vegar er oft eins og sambönd fólks. Þau geta verið góð, en þau geta líka verið afar slæm. Þegar þau eru hvað verst eru þessi sambönd hreinræktuð ofbeldissambönd.

Nú í þessum mánuði fer eitt mál vegna samskipta fyrir Hæstarétt. Fyrirtæki þarf að kæra Samgöngustofu fyrir ofbeldissamskipti. Um er að ræða Siglingasvið Samgöngustofu. Fyrsta dómsmál fyrirtækisins vegna vinnubragða Samgöngustofu snérist um að starfsmenn Samgöngustofu tilkynntu meint brot fyrirtækisins til Landhelgisgæslunnar  fyrir að sigla með of marga farþega í Faxaflóa. Landhelgisgæslan fór með varðskip og tók umrætt skip og færði til hafnar. RÚV var kallað til og fjallað var um málið sem stórhættulegt athæfi. Lögreglusjórinn á Höfuðborgarsvæðinu höfðaði mál gegn skipstjóra skipsins. Dæmt var í málinu og skipstjórinn sýknaður. Í  ljós kom að starfsmenn Samgöngustofu höfðu skilgreint ,,sér svæði“ þar sem þeir vildu að skipið fengi að sigla á innan Faxaflóahafnar, en slík takmörkun hafði bara enga lagastoð. Þetta er svona eins og einstakir lögreglumenn myndi ákveða að taka einhvern bílstjóra, og sekta hann fyrir að aka á 50 kílómetra hraða, þar sem 60 kílómetra hraði væri leyfilegur, sem geðþóttaákvörðun. Embætti Lögreglustjórans á Höfuðborgarsvæðinu ákváðu  að sætta sig við dóminn og áfrýja ekki.  Þessi dómsniðurstaða hafði engin áhrif á Samgöngustofu, né Landhelgisgæsluna sem, töldu sig ekki bundna af þessari dómsniðurstöðu og  héldu áfram að taka viðkomandi skip. Fjölmiðlamenn RÚV komu síðan og sýndu aftur ,,meintan glæp“ í beinni. Aðgerðir sem olli fyrirtækinu umtalsverðu tjóni. 

Aðalágreiningur Samgöngustofu og fyrirtækisins í stuttu máli er sú að á meðan byggingu skipsins stóð, breyttist alþjóðleg reglugerð gerð skipa. Bygging skipa tekur oft 3 til 5 ár. Í svona tilfellum gildir sú reglugerð þegar kjölur skipsins var lagður, þ.e. í byrjun byggingartímans. Umrætt skip ætti þess vegna að flokkast sem ,,gamalt skip" rétt eins og flest öll farþegaskip á Íslandi, og kröfur gerðar til skipsins miðað við gömlu reglugerðina.  Samgöngustofa vill hins vegar að þetta tiltekna skip verði flokkað eftir nýju reglugerðinni, sem það stenst að sjálfsögðu ekki, nokkra skoðun. Þegar skipið fékk fyrst bráðabirgða haffæriskírteini fyrir siglingu til landsins frá Mexíkó var það  skráð sem  ,,nýtt skip“. Nýir eigendur kaupa síðan skipið og sækja um rétta skráningu fyrir skipið sem nota átti í  hvalaskoðunar og norðurljósasiglingar. Slíkar leiðréttingar hafa oft verið gerðar hérlendis og erlendis. Samgöngustofa neitaði hins vegar og  hefur málið tekið rúm 5 ár. Í sumar féll síðan dómur í Landsrétti og þar kemur fram að Samgöngustofa hefur ekki kannað smíðasögu skipsins hjá viðkomandi skipasmíðastöð, og hefur ekki einu sinni haft samband við skipasmíðastöðina þrátt fyrir að fá allar  upplýsingar um síma og netfang. Niðurstaða Landsdóms er afgerandi. Samskipti Samsögustofu og fyrirtækisins höfðu verið kærð sem Stjórnsýslubrot til Innviðaráðuneytisins. Niðurstaða Innviðaráðuneytisins sagði að ekkert væri athugavert við samskiptin. Landsréttur var á öðru máli og felldi úrskurð Innviðaráðuneytisins úr gildi.

Í Stjórnsýslulögum er sett á opinbera aðila þá skylda að rannsaka mál áður en þeir taka ákvörðun. Í þessu dæmi hefði Samgöngustofa átt að leita eftir staðfestingu frá skipasmíðastöðinni hvenær kjölur varlagður.  smíði skipsins. Þ.e. hvenær var kjölur lagður. Slíkt hefði átt að gera með því að fá skipasmíðaskírteini frá skipasmíðastöð skipsins . slíkt skírteini hefur Samgöngustofa fengið en  ákveður að taka ekki mark á því. Fyrir það fær Samgöngustofa ákúru frá Landsrétti. Þegar hafa mál fallið í Hæstarétti þar sem mikilvægi þess að opinberir aðilar virði Stjórnsýslulögin og virði rannsóknarskildu sína. Um það fjallar Hæstiréttur aftur nú í næstu viku.

Í þessu máli hafa margir aðilar í stjórnkerfinu brugðist. Samgöngustofa, Innviðaráðuneytið, fjölmiðlar og Samgöngunefnd Alþingis. Það er óásættanlegt að samskipti opinberra aðila við einkaaðila og fyrirtæki séu byggð á grófu ofbeldi. Það býr ekki til gott samfélag.

Hér má sjá nánar fjallað um málin það sem þetta fyrirtæki hefur þurft að fara í gegnum í samskiptum við opinbera aðila. 

https://seatrips.is/sgs/