Áhugaverð grein Sighvats Björgvinssonar

Sighvatur Björgvinsson skrifar mjög áhugaverða grein á Vísi.is í dag.

 

Brostið traust er ekki traustabrestur

Ábyrgð Íslendinga

Samkvæmt upplýsingum viðskiptaráðherra og íslenskra bílalánafyrirtækja festu 40 þúsund Íslendingar kaup á 70 þúsund bifreiðum með því að nýta sér milligöngu íslenskra banka til þess að slá jafnvirði 115 þúsund milljóna króna lán fyrir kaupunum frá breskum, hollenskum, þýskum, japönskum og svissneskum almenningi. Erlendir viðmælendur spyrja í forundran: „Er þetta svo? Gátu 40 þúsund Íslendingar labbað sig inn í íslenska banka og fengið lán í erlendum gjaldeyri til þess að kaupa bíla? Gerðu menn þetta virkilega?" Já, menn gerðu það virkilega. 40 þúsund einstaklingar meðal 320 þúsund manna þjóðar séu allir þegnarnir með taldir, reifabörn jafnt sem gamalmenni.

Þessir 40 þúsund Íslendingar munu vera hartnær helmingur landsmanna á „lántökualdri". Nú virðast þessir 40 þúsund Íslendingar ætla að eiga erfitt með að standa við greiðslur vaxta og afborgana af lánunum sem þeir tóku til þess að eignast einn glæsilegasta bílaflota, sem um getur í Evrópu. Í umræðunni er, að hinir Íslendingarnir, sem ekki tóku lánin, eigi að hjálpa þeim að greiða reikninginn. Jafnvel er í umræðunni að þeir útlendingar eigi að taka á sig skell, sem fengu íslenskum aðilum í hendur sparifé sitt eftir að hafa hlýtt á fullyrðingar helstu ráðamanna þjóðarinnar: forsetans, forsætisráðherrans, fjármálaráðherrans, utanríkisráðherrans - og Tryggva Þórs Herbertssonar - um að allt væri í stakasta lagi.

Íslendingum væri treystandi. Þeir myndu standa við skuldbindingar sínar. Líka þessi 40 þúsund. Slíkt væri inngróið í eðli Íslendinga, enda væru þeir á fljúgandi siglingu að því marki að gera landið að einni af helstu fjármálamiðstöðvum heimsins.

Þjóðin hefur glatað trausti nágranna sinna. Ofstopinn í umræðunni er ekki til marks um traustabrest heldur brostið traust. Stærilætið og þjóðrembingurinn hefur breyst í andhverfu sína. Ég þekki enga þjóð sem er jafn háð því að eiga samskipti við umheiminn og Íslendinga. Fötin, sem við klæðumst, Skórnir á fótum okkar. Tækin sem við notum. Nánast öll aðföng íslensks atvinnulífs - landbúnaðar, iðnaðar, sjávarútvegs, ferðaþjónustu - allt er þetta fengið frá útlöndum. Keypt fyrir andvirði varnings, sem við verðum að finna markað fyrir í útlöndum. Sem við verðum að fá útlendinga til þess að kaupa af okkur til þess að geta aftur keypt af þeim. Forsenda slíkra viðskipta er að traust ríki milli aðila - og að það traust sé gagnkvæmt. Hvernig ætlar þjóð, sem svo mikið er háð umheiminum, að eiga sér framtíð ef hún glatar trausti umheimsins til frambúðar? Þykir mönnum líklegt að það siðrof, sem er að verða í íslensku samfélagi þar sem Íslendingar neita að axla ábyrgð jafnt á eigin gerðum sem og skýlausum yfirlýsingum eigin stjórnvalda sem talað hafa í nafni þjóðarinnar samkvæmt umboði sem hún hefur þeim fengið í lýðræðislegum kosningum og samþykktum Alþingis sé líklegt til þess að endurheimta glatað traust? Í nágrannaríkjum okkar er ekki einungis rætt um útrásarvíkingana. Þar eru ekki bara nefndir sérstaklega til sögunnar Jón Ásgeir, Björgólfsfeðgar eða Hannes Smárason. Þar ræðir fólk ekki síst um íslensku þjóðina, hvernig fyrir henni er komið og hvaða ábyrgð hún ber.

Þetta er ekki spurning um auðmagn, vonda kapítalista né hvernig blása megi í glæður gamalla kommúnista, sem drógu sig svo lítið á bæri á inn í skelina við hrun Berlínarmúrsins og fóru að skrifa litteratúr þar til allt í einu nú að þeir spretta fram eins og gorkúlur á haugi með gamalkunnu frasana um auðvald og kúgun kapítalismans. Þetta er spurning um hvernig íslenskur almenningur ætlar að koma fram við stéttarbræður sína annars vegar á Íslandi og hins vegar í öðrum löndum. Hvernig ósköp venjulegt fólk eins og ég og þú ætlar að koma fram við ósköp venjulegt fólk eins og þig og mig. Sú er spurningin, sem íslenska þjóðin stendur nú frammi fyrir og verður að svara.

Uppgjör almennings á Íslandi við þá, sem meginábyrgðina bera á hruni efnahagslífsins, traustsins og þjóðarstoltsins, er svo önnur saga. Saga sem verður samin af okkur sjálfum að mestu einum og óstuddum. Er líka hætta á siðrofi þar? Hvaða bresti merkja menn þar? Eru það traustabrestir eða brestandi traust?

Höfundur er fyrrverandi alþingismaður og ráðherra.

Athugasemdir

[Sigurgeir Jónsson, 4.7.2009 kl. 01:28]

Sighvatur og allt hans lið, bæði í Samfylkingu og VG. er af sama sauðahúsi og bankamennirnir sem plötuðu almenning til að taka lán og sögðu, það er ekkert mál fyrir þig að borga þetta, taktu bara lánið.Sighvatur hefur ekkert lært af hruninu.í sem fæstum orðum er hann fífl.Hann segir nú við íslenska þjóð taktu bara lánið þú getur léttilega borgað þetta.Bæði Sighvatur og Jón Baldvin ættu nú að vera í tukthúsi. Þeir stóðu fyrir EES samningnum og segja nú ,höldum bara áfram að taka lán.

[Helgi Jóhann Hauksson, 4.7.2009 kl. 02:06]

Af hvaða sauðahúsi er þá Sjálfastæðisflokkur og N1 auðmanns-prinsinn Sigmundur Davíð?

[Ólafur Eiríksson, 4.7.2009 kl. 04:43]

Svar:

[Einar Karl, 4.7.2009 kl. 11:14]

Sæll Sigurður,

þeta er læsileg greinileg en vond. Vond, af því verið er að hræra hlutum saman í rökleysu og vekja með venjulega fólki samviskubit.

Af því 40 þúsund manns eru með bílalán eigum við að greiða IceSave skuldir, esgir Sighvatur.

Ég þekki fullt af fólki með bílalán, langflestir eru í skilum. IceSave framtíðarskattaskuld lendir ofan á bíla- og húsnæðisláni. M.ö.o. þá hefur IceSAve lítið sem ekkert með bílalán að gera.

Þetta er víst heilmikil spurning um auðmagn og vonda kapitalista. 

[Bjarni Harðarson, 4.7.2009 kl. 11:17]

góð greining hjá sighvati en það gleymist samt hjá honum hvað það var sem skapaði meiri lánabólu meðal íslendinga en nokkru sinni fyrr- það var eins og sigurgeir bendir á (þó hann megi alveg vera penni í orðavali ) ees - sem sighvatur stóð að

[Sigurður Þorsteinsson, 4.7.2009 kl. 21:33]

Mér finnst þessi grein hjá Sighvati góð, en hún sannfærir mig ekki um það að við eigum að samþykkja þennan Icesave samning. Hún segir mér ekki hvort þessi samninganefnd sem fór til þess að klára þetta mál hafi staðið sig. Eða hvort við yfirleitt ráðum við að greiða þessar greiðslur. Hann byrjar með því að reina að láta 40 þúsund Íslendinga fá sektarkennd af því að þeir tóku erlend lán til bílakaupa. Þjóð á ekki að samþykkja svo stórt lán vegna sektarkenndar. Hann segir okkur að við þurfum að samþykkja vegna þess að við séum í alþjóðlegu samstarfi. Má vera.

Hann bendir á gamla kommúnista sem drógu sig í hlé við hrun Berlínarmúrsins, en nú spretta fram með frasa um nýfrjálshyggju og græðgisvæðingu. Nú skal allt ríkisvætt. Það var ágætis innlegg.

Innlegg Sighvats var áhugavert, en mótast afstaða hans frekar af því að ríkisstjórn undir stjórn Samfylkingarinnar haldi áfram völdum og því eigi að samþykkja Icesave, fremur en spurninguna hvort við eigum eða getum staðið undir þeim samningi sem fyrir okkur hefur verið lagður.